Trợ giúp pháp lý (TGPL) là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, là một lĩnh vực hoạt động mang tính nhân đạo và nhân văn sâu sắc, đây không chỉ là công cụ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân mà còn góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Trợ giúp pháp lý là việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người thuộc diện được trợ giúp pháp lý theo quy định của pháp luật góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.
Na Hang là huyện miền núi, chủ yếu là người dân tộc thiểu số sinh sống, kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, do đó việc tiếp cận với hoạt động trợ giúp pháp lý của người dân còn hạn chế; giao thông đi lại không thuận lợi, trình độ nhận thức không đồng đều, đời sống còn nhiều khó khăn..., các thiết chế hỗ trợ, giúp đỡ người dân tiếp cận pháp luật còn hạn chế, chất lượng không đồng đều, cơ chế phổ biến, thông tin, hỗ trợ giải quyết vướng mắc pháp luật cho người dân ở một số nơi chưa được triển khai đồng bộ, hiệu quả chưa cao. Một số nơi người dân chưa thông thạo chữ và tiếng phổ thông, nhận thức của người dân, nhất là nhận thức pháp luật còn rất hạn chế, tình trạng vi phạm pháp luật do thiếu hiểu biết pháp luật còn xảy ra nhiều trong các lĩnh vực như: Đất đai, lâm nghiệp, hình sự, hôn nhân gia đình... người dân thiếu thông tin về pháp luật, nhiều người chưa biết về quyền được trợ giúp pháp lý của mình hoặc còn có tâm lý e ngại khi tiếp cận với trợ giúp pháp lý... Vì vậy, công tác tuyên truyền, hướng dẫn người dân tiếp cận, hiểu rõ hơn về trợ giúp pháp lý đã được quan tâm và thực hiện thường xuyên, Trung tâm trợ giúp phap lý tỉnh đã phối hợp với chính quyền các địa phương ban hành tờ gấp, bảng hướng dẫn về người được trợ giúp pháp lý và thủ tục yêu cầu trợ giúp pháp lý đạt tại trụ sở UBND các xã trên địa bàn huyện.
Trong những năm qua, số lượng vụ án, vụ việc TGPL tham gia tố tụng do các cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng giới thiệu có chiều hướng tăng lên, trong đó, chuyển biến rõ nhất là trong tố tụng hình sự và bắt đầu ngay từ giai đoạn điều tra. Năm 2020, số người thuộc diện trợ giúp pháp lý là 53 trường hợp, trong đó 17 trường hợp yêu cầu trợ giúp pháp lý, chiếm 32,1%; năm 2021, số người thuộc diện trợ giúp pháp lý là 135 trường hợp, trong đó có 35 trường hợp yêu cầu trợ giúp pháp lý, chiếm 30%; năm 2022, số người thuộc diện được trợ giúp pháp lý là 150 trường hợp, trong đó 31 trường hợp yêu cầu trợ giúp pháp lý, chiếm 20,7%.
Chất lượng vụ án, vụ việc TGPL ngày càng được chú trọng. Hầu hết, các vụ án, vụ việc TGPL được đánh giá là đạt chất lượng và đạt chất lượng tốt. Nhiều vụ việc tham gia tố tụng do trợ giúp viên pháp lý thực hiện đạt hiệu quả, có nhiều vụ án được tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị của Viện Kiểm sát…Theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý và các văn bản hướng dẫn thi hành, Công an huyện Na Hang hướng dẫn, tuyên truyền một số nội dung về trợ giúp pháp lý cụ thể như sau:
I. NGƯỜI ĐƯỢC TRỢ GIÚP PHÁP LÝ
1. Người có công với cách mạng
- Người hoạt động cách mạng trước ngày 01 tháng 01 năm 1945;
- Người hoạt động cách mạng từ ngày 01 tháng 01 năm 1945 đến ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945;
- Liệt sĩ;
- Bà mẹ Việt Nam anh hùng;
- Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân;
- Anh hùng Lao động trong thời kỳ kháng chiến;
- Thương binh, người hưởng chính sách như thương binh;
- Bệnh binh;
- Người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học;
- Người hoạt động cách mạng, hoạt động kháng chiến bị địch bắt tù, đày;
- Người hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và làm nghĩa vụ quốc tế;
2. Người thuộc hộ nghèo.
3. Trẻ em.
4. Người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
5. Người bị buộc tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi.
6. Người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo.
7. Người thuộc một trong các trường hợp sau đây có khó khăn về tài chính
(thuộc hộ cận nghèo hoặc người đang hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng):
- Cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng khi liệt sĩ còn nhỏ;
- Người nhiễm chất độc da cam;
- Người cao tuổi;
- Người khuyết tật: Người khuyết tật là người bị khiếm khuyết một hoặc nhiều bộ phận cơ thể hoặc bị suy giảm chức năng được biểu hiện dưới dạng tật khiến cho lao động, sinh hoạt, học tập gặp khó khăn.
- Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là bị hại trong vụ án hình sự;
- Nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình;
- Nạn nhân của hành vi mua bán người theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người;
- Người nhiễm HIV.
II. QUYỀN CỦA NGƯỜI ĐƯỢC TRỢ GIÚP PHÁP LÝ
1. Được trợ giúp pháp lý mà không phải trả tiền, lợi ích vật chất hoặc lợi ích khác.
2. Tự mình hoặc thông qua người thân thích, cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng hoặc cơ quan, tổ chức, cá nhân khác yêu cầu trợ giúp pháp lý.
3. Được thông tin về quyền được trợ giúp pháp lý, trình tự, thủ tục trợ giúp pháp lý khi đến tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và các cơ quan nhà nước có liên quan.
4. Yêu cầu giữ bí mật về nội dung vụ việc trợ giúp pháp lý.
5. Lựa chọn một tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và người thực hiện trợ giúp pháp lý tại địa phương trong danh sách được công bố; yêu cầu thay đổi người thực hiện trợ giúp pháp lý khi người đó thuộc trường hợp không được tiếp tục thực hiện trợ giúp pháp lý hoặc phải từ chối thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý.
6. Thay đổi, rút yêu cầu trợ giúp pháp lý.
7. Được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.
8. Khiếu nại, tố cáo về trợ giúp pháp lý.
NGHĨA VỤ CỦA NGƯỜI ĐƯỢC TRỢ GIÚP PHÁP LÝ
1. Cung cấp giấy tờ chứng minh là người được trợ giúp pháp lý.
2. Hợp tác, cung cấp kịp thời, đầy đủ thông tin, tài liệu, chứng cứ có liên quan đến vụ việc trợ giúp pháp lý và chịu trách nhiệm về tính chính xác của thông tin, tài liệu, chứng cứ đó.
3. Tôn trọng tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, người thực hiện trợ giúp pháp lý và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến vụ việc trợ giúp pháp lý.
4. Không yêu cầu tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý khác trợ giúp pháp lý cho mình về cùng một vụ việc đang được một tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý thụ lý, giải quyết.
5. Chấp hành pháp luật về trợ giúp pháp lý và nội quy nơi thực hiện trợ giúp pháp lý.
IV. THỦ TỤC YÊU CẦU TRỢ GIÚP PHÁP LÝ
1. Khi yêu cầu trợ giúp pháp lý, người yêu cầu phải nộp hồ sơ cho tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, gồm có:
a) Đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý;
b) Giấy tờ chứng minh là người được trợ giúp pháp lý;
c) Các giấy tờ, tài liệu có liên quan đến vụ việc trợ giúp pháp lý.
2. Việc nộp hồ sơ yêu cầu trợ giúp pháp lý được thực hiện như sau:
a) Trường hợp nộp trực tiếp tại trụ sở của tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, người yêu cầu trợ giúp pháp lý nộp các giấy tờ, tài liệu quy định tại điểm a và điểm c khoản 1 Điều này; xuất trình bản chính hoặc nộp bản sao có chứng thực giấy tờ chứng minh là người được trợ giúp pháp lý.
Trường hợp người yêu cầu trợ giúp pháp lý không thể tự mình viết đơn yêu cầu thì người tiếp nhận yêu cầu có trách nhiệm ghi các nội dung vào mẫu đơn để họ tự đọc hoặc đọc lại cho họ nghe và yêu cầu họ ký tên hoặc điểm chỉ vào đơn;
b) Trường hợp gửi hồ sơ qua dịch vụ bưu chính, người yêu cầu trợ giúp pháp lý nộp các giấy tờ, tài liệu quy định tại điểm a và điểm c khoản 1 Điều này, bản sao có chứng thực giấy tờ chứng minh là người được trợ giúp pháp lý;
c) Trường hợp gửi hồ sơ qua fax, hình thức điện tử, khi gặp người thực hiện trợ giúp pháp lý, người yêu cầu trợ giúp pháp lý phải xuất trình bản chính hoặc nộp bản sao có chứng thực giấy tờ chứng minh là người được trợ giúp pháp lý.
Nếu có yêu cầu trợ giúp pháp lý, công dân có thể liên hệ công chức tư pháp – Hộ tịch tại UBND cấp xã, các điểm trợ giúp pháp lý, phòng tư pháp huyện (thành phố) hoặc Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Tuyên Quang, địa chỉ số 6, đường Chiến Thắng Sông Lô, phương Tân Quang, thành phố Tuyên Quang.
BẠN CẦN BIẾT VỀ TRỢ GIÚP PHÁP LÝ
Trợ giúp pháp lý (TGPL) là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, là một lĩnh vực hoạt động mang tính nhân đạo và nhân văn sâu sắc, đây không chỉ là công cụ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân mà còn góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Trợ giúp pháp lý là việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người thuộc diện được trợ giúp pháp lý theo quy định của pháp luật góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.
Na Hang là huyện miền núi, chủ yếu là người dân tộc thiểu số sinh sống, kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, do đó việc tiếp cận với hoạt động trợ giúp pháp lý của người dân còn hạn chế; giao thông đi lại không thuận lợi, trình độ nhận thức không đồng đều, đời sống còn nhiều khó khăn..., các thiết chế hỗ trợ, giúp đỡ người dân tiếp cận pháp luật còn hạn chế, chất lượng không đồng đều, cơ chế phổ biến, thông tin, hỗ trợ giải quyết vướng mắc pháp luật cho người dân ở một số nơi chưa được triển khai đồng bộ, hiệu quả chưa cao. Một số nơi người dân chưa thông thạo chữ và tiếng phổ thông, nhận thức của người dân, nhất là nhận thức pháp luật còn rất hạn chế, tình trạng vi phạm pháp luật do thiếu hiểu biết pháp luật còn xảy ra nhiều trong các lĩnh vực như: Đất đai, lâm nghiệp, hình sự, hôn nhân gia đình... người dân thiếu thông tin về pháp luật, nhiều người chưa biết về quyền được trợ giúp pháp lý của mình hoặc còn có tâm lý e ngại khi tiếp cận với trợ giúp pháp lý... Vì vậy, công tác tuyên truyền, hướng dẫn người dân tiếp cận, hiểu rõ hơn về trợ giúp pháp lý đã được quan tâm và thực hiện thường xuyên, Trung tâm trợ giúp phap lý tỉnh đã phối hợp với chính quyền các địa phương ban hành tờ gấp, bảng hướng dẫn về người được trợ giúp pháp lý và thủ tục yêu cầu trợ giúp pháp lý đạt tại trụ sở UBND các xã trên địa bàn huyện.
Trong những năm qua, số lượng vụ án, vụ việc TGPL tham gia tố tụng do các cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng giới thiệu có chiều hướng tăng lên, trong đó, chuyển biến rõ nhất là trong tố tụng hình sự và bắt đầu ngay từ giai đoạn điều tra. Năm 2020, số người thuộc diện trợ giúp pháp lý là 53 trường hợp, trong đó 17 trường hợp yêu cầu trợ giúp pháp lý, chiếm 32,1%; năm 2021, số người thuộc diện trợ giúp pháp lý là 135 trường hợp, trong đó có 35 trường hợp yêu cầu trợ giúp pháp lý, chiếm 30%; năm 2022, số người thuộc diện được trợ giúp pháp lý là 150 trường hợp, trong đó 31 trường hợp yêu cầu trợ giúp pháp lý, chiếm 20,7%.
Chất lượng vụ án, vụ việc TGPL ngày càng được chú trọng. Hầu hết, các vụ án, vụ việc TGPL được đánh giá là đạt chất lượng và đạt chất lượng tốt. Nhiều vụ việc tham gia tố tụng do trợ giúp viên pháp lý thực hiện đạt hiệu quả, có nhiều vụ án được tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị của Viện Kiểm sát…
Theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý và các văn bản hướng dẫn thi hành, Công an huyện Na Hang hướng dẫn, tuyên truyền một số nội dung về trợ giúp pháp lý cụ thể như sau:
I. NGƯỜI ĐƯỢC TRỢ GIÚP PHÁP LÝ
1. Người có công với cách mạng
- Người hoạt động cách mạng trước ngày 01 tháng 01 năm 1945;
- Người hoạt động cách mạng từ ngày 01 tháng 01 năm 1945 đến ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945;
- Liệt sĩ;
- Bà mẹ Việt Nam anh hùng;
- Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân;
- Anh hùng Lao động trong thời kỳ kháng chiến;
- Thương binh, người hưởng chính sách như thương binh;
- Bệnh binh;
- Người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học;
- Người hoạt động cách mạng, hoạt động kháng chiến bị địch bắt tù, đày;
- Người hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và làm nghĩa vụ quốc tế;
2. Người thuộc hộ nghèo.
3. Trẻ em.
4. Người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
5. Người bị buộc tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi.
6. Người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo.
7. Người thuộc một trong các trường hợp sau đây có khó khăn về tài chính
(thuộc hộ cận nghèo hoặc người đang hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng):
- Cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng khi liệt sĩ còn nhỏ;
- Người nhiễm chất độc da cam;
- Người cao tuổi;
- Người khuyết tật: Người khuyết tật là người bị khiếm khuyết một hoặc nhiều bộ phận cơ thể hoặc bị suy giảm chức năng được biểu hiện dưới dạng tật khiến cho lao động, sinh hoạt, học tập gặp khó khăn.
- Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là bị hại trong vụ án hình sự;
- Nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình;
- Nạn nhân của hành vi mua bán người theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người;
- Người nhiễm HIV.
II. QUYỀN CỦA NGƯỜI ĐƯỢC TRỢ GIÚP PHÁP LÝ
1. Được trợ giúp pháp lý mà không phải trả tiền, lợi ích vật chất hoặc lợi ích khác.
2. Tự mình hoặc thông qua người thân thích, cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng hoặc cơ quan, tổ chức, cá nhân khác yêu cầu trợ giúp pháp lý.
3. Được thông tin về quyền được trợ giúp pháp lý, trình tự, thủ tục trợ giúp pháp lý khi đến tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và các cơ quan nhà nước có liên quan.
4. Yêu cầu giữ bí mật về nội dung vụ việc trợ giúp pháp lý.
5. Lựa chọn một tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và người thực hiện trợ giúp pháp lý tại địa phương trong danh sách được công bố; yêu cầu thay đổi người thực hiện trợ giúp pháp lý khi người đó thuộc trường hợp không được tiếp tục thực hiện trợ giúp pháp lý hoặc phải từ chối thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý.
6. Thay đổi, rút yêu cầu trợ giúp pháp lý.
7. Được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.
8. Khiếu nại, tố cáo về trợ giúp pháp lý.
III. NGHĨA VỤ CỦA NGƯỜI ĐƯỢC TRỢ GIÚP PHÁP LÝ
1. Cung cấp giấy tờ chứng minh là người được trợ giúp pháp lý.
2. Hợp tác, cung cấp kịp thời, đầy đủ thông tin, tài liệu, chứng cứ có liên quan đến vụ việc trợ giúp pháp lý và chịu trách nhiệm về tính chính xác của thông tin, tài liệu, chứng cứ đó.
3. Tôn trọng tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, người thực hiện trợ giúp pháp lý và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến vụ việc trợ giúp pháp lý.
4. Không yêu cầu tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý khác trợ giúp pháp lý cho mình về cùng một vụ việc đang được một tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý thụ lý, giải quyết.
5. Chấp hành pháp luật về trợ giúp pháp lý và nội quy nơi thực hiện trợ giúp pháp lý.
IV. THỦ TỤC YÊU CẦU TRỢ GIÚP PHÁP LÝ
1. Khi yêu cầu trợ giúp pháp lý, người yêu cầu phải nộp hồ sơ cho tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, gồm có:
a) Đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý;
b) Giấy tờ chứng minh là người được trợ giúp pháp lý;
c) Các giấy tờ, tài liệu có liên quan đến vụ việc trợ giúp pháp lý.
2. Việc nộp hồ sơ yêu cầu trợ giúp pháp lý được thực hiện như sau:
a) Trường hợp nộp trực tiếp tại trụ sở của tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, người yêu cầu trợ giúp pháp lý nộp các giấy tờ, tài liệu quy định tại điểm a và điểm c khoản 1 Điều này; xuất trình bản chính hoặc nộp bản sao có chứng thực giấy tờ chứng minh là người được trợ giúp pháp lý.
Trường hợp người yêu cầu trợ giúp pháp lý không thể tự mình viết đơn yêu cầu thì người tiếp nhận yêu cầu có trách nhiệm ghi các nội dung vào mẫu đơn để họ tự đọc hoặc đọc lại cho họ nghe và yêu cầu họ ký tên hoặc điểm chỉ vào đơn;
b) Trường hợp gửi hồ sơ qua dịch vụ bưu chính, người yêu cầu trợ giúp pháp lý nộp các giấy tờ, tài liệu quy định tại điểm a và điểm c khoản 1 Điều này, bản sao có chứng thực giấy tờ chứng minh là người được trợ giúp pháp lý;
c) Trường hợp gửi hồ sơ qua fax, hình thức điện tử, khi gặp người thực hiện trợ giúp pháp lý, người yêu cầu trợ giúp pháp lý phải xuất trình bản chính hoặc nộp bản sao có chứng thực giấy tờ chứng minh là người được trợ giúp pháp lý.
Nếu có yêu cầu trợ giúp pháp lý, công dân có thể liên hệ công chức tư pháp – Hộ tịch tại UBND cấp xã, các điểm trợ giúp pháp lý, phòng tư pháp huyện (thành phố) hoặc Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Tuyên Quang, địa chỉ số 6, đường Chiến Thắng Sông Lô, phương Tân Quang, thành phố Tuyên Quang.
T/h: Thượng Úy Nông Thanh Huệ, Đội Điều tra Tổng hợp, Công An huyện Na Hang
