Người Dao đỏ có lịch sử sinh sống lâu đời trên địa bàn xã Sinh Long. Giữa nhịp sống hiện đại, các thế hệ người Dao đỏ vẫn luôn chú trọng gìn giữ bản sắc văn hóa của dân tộc mình thông qua trang phục, tiếng nói, lễ hội, dân ca và các nghi thức truyền thống. Trong đó, Lễ hội nhảy lửa là một hoạt động độc đáo, mang đậm bản sắc chứa đựng những giá trị văn hóa tinh thần lâu đời của người Dao đỏ.
Nghệ nhân làm lễ
Theo quan niệm của người Dao đỏ, ngọn lửa có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong đời sống sinh hoạt và văn hóa, tâm linh. Lửa được coi là vị thần giúp xua đuổi tà ma, bệnh tật, mang lại sự ấm áp và cuộc sống no đủ, thịnh vượng. Vì vậy, vào những dịp đầu Xuân, năm mới người Dao đỏ lại rộn ràng tổ chức Lễ hội nhảy lửa. Mọi người tin rằng khi lễ nhảy lửa diễn ra, thần lửa sẽ sưởi ấm và mang lại cho dân làng một năm mới bình yên, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Lễ hội được tổ chức trên một khoảng sân rộng. Trước đó, mọi người sẽ chuẩn bị một đống củi và tiến hành đốt lửa cho đượm than. Trong phần nghi lễ thì vật phẩm dâng cúng không thể thiếu các loại như: Cơm, gạo, rượu, gà luộc, nước, vải mộc màu trắng, hương, tiền làm bằng giấy bản, đèn hoặc nến… tất cả được bày trên một bàn gỗ. Khi các vật phẩm được chuẩn bị đầy đủ, nghệ nhân sẽ tiến hành phần nghi lễ cúng, cầu xin may mắn, bình an, mùa màng tốt tươi cho cả cộng đồng dân tộc và xin các vị Thần linh, Tổ tiên ban sức mạnh cho người chơi.
Sau khi nghệ nhân cúng sắp hết bài thì những thanh niên tham gia nhảy lửa vào làm thủ tục bằng cách ngồi trên những chiếc ghế thấp trước đống lửa đang cháy rừng rực để thầy cúng làm phép. Ở bên ngoài, người xem đứng thành vòng tròn rộng reo hò cổ vũ. Trong khi thầy cúng niệm thần chú với nội dung nhờ các vị thần, Tổ tiên phù hộ cho người chơi không bị bỏng hoặc gặp tai nạn thì những người chơi nhắm mắt, tay đặt lên đầu gối.
Khi bài cúng kết thúc, người chơi bắt đầu nhập tâm, cơ thể họ dần thoát khỏi thực tại và chìm vào một cõi riêng kỳ bí, càng lúc càng run rẩy và lắc lư mạnh. Sau đó họ đứng lên, chân nhảy theo nhịp cùng tiến về đống than đỏ rực. Có người còn nhảy vào giữa đống lửa, lấy chân gạt than ra thành một bãi rộng, đôi lúc cúi người xuống dùng tay bốc đống tro than nóng bỏng dội lên người gọi là tắm lửa. Các thanh niên người Dao đỏ nhảy múa với đôi chân trần của mình trong đống lửa mà không có cảm giác bỏng rát hay sợ hãi. Thời gian nhảy trên lửa của họ tùy theo "sức mạnh" được Thần linh ban cho. Hết người này đến người khác, cho đến khi đống lửa tàn hẳn mới thôi. Từng chùm than đỏ rực được tay trần bốc tung lên giữa nền trời đêm, tạo nên khung cảnh vô cùng rực rỡ. Tiếng chiêng, trống dồn dập hòa cùng những tiếng reo hò, cổ vũ và sự biểu diễn đầy hăng say của các thanh niên người Dao đỏ, cứ thế, màn nhảy lửa diễn ra rất lôi cuốn người xem. Những chàng trai sau khi tham gia Lễ hội nhảy lửa luôn nhận được sự thán phục, ngưỡng mộ và tình cảm yêu mến của các cô gái Dao. Bởi người Dao đỏ quan niệm, nhảy lửa thể hiện sức mạnh, lòng dũng cảm, khéo léo, nhanh nhẹn của người đàn ông.
Một số hình ảnh tại Lễ hội nhảy lửa xã Sinh Long xuân Ất tỵ 2025
Lễ hội nhảy lửa của người Dao đỏ ở xã Sinh Long đã có từ lâu đời và được duy trì qua nhiều thế hệ. Nó không chỉ thể hiện khát vọng chế ngự thiên nhiên và mong ước về cuộc sống ấm no, làm ăn thuận lợi, bệnh tật đẩy lùi mà còn là "sợi dây" tinh thần gắn kết cộng đồng, giúp mọi người đoàn kết, gắn bó hơn để cùng nhau xây dựng thôn bản ấm no, hạnh phúc.
Thực hiện: Vương Tấn
