Lễ hội nhảy lửa của người Dao đỏ ở Na Hang đã có từ xa sưa, nhưng do ảnh hưởng bởi cơ chế thị trường mà Lễ hội này dần bị mai một. Để khôi phục lại Lễ hội truyền thống đầy ý nghĩa này năm nay đồng bào Dao đỏ ở thôn Bản Lục, xã Đà Vị, huyện Na Hang đã phục dựng tổ chức Lễ hội nhảy lửa nhằm truyền dạy cho con cháu mai sau biết giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa giàu bản sắc của dân tộc mình.
Đống lửa được chuẩn bị
Lễ hội nhảy lửa vừa được người dân thôn Bản Lục tổ chức vào tối mùng 4 tháng giêng âm lịch. Ông Bàn Tiến Hương, chủ lễ cho biết: Lễ hội nhảy lửa là một sinh hoạt truyền thống của người Dao đỏ xa sưa trong mỗi dịp tết đến xuân về. Vào giờ tốt, Thầy tào cho lập đàn trước sân làng để cúng tế trời đất. Chủ lễ bắt đầu bằng bài cúng thần lửa, cầu cho một năm mới, bản làng có được cuộc sống bình yên, hạnh phúc, cầu mong "mưa thuận, gió hòa", muôn nhà khỏe mạnh. Cầu thần lửa mang hơi ấm của mình về sưởi ấm dân làng, về vui cùng lễ hội, tiếp đó chủ lễ gieo quẻ xin âm dương, khi thần lửa đã đồng ý thì mới được hành lễ.
Các thanh niên đang ngồi để Thầy tào hành lễ
Bên cạnh đàn tế một đống củi to, được các thanh niên xếp sẵn, củi phục vụ cho hội nhảy lửa phải lựa chọn bằng loại gỗ chắc, cháy lâu, đượm than. Ngay sau khi được thần lửa cho phép những loại củi tốt được đốt lên và trở thành một đống than hồng rừng rực cháy. Một chiếc ghế dày được bày ra cho những người hầu lễ là những thanh niên trai cháng trong làng ngồi xếp thành hàng, lúc này chủ lễ bắt đầu làm phép gọi thần linh, thổ địa, tổ tiên về nhập vào hồn, để tiếp thêm sức mạnh cho những người hầu lễ trước khi bước vào ngọn lửa thiêng.
Sau khi được thầy tào "làm phép", các chàng trai mắt bắt đầu lim dim, chân tay dập mạnh trên mặt đất, đầu lắc lư, miệng liên tục lẩm bẩm đã nhận được sức mạnh từ thần linh, khiến người xem ai cũng tròn mắt và coi đó như sự bí ẩn không thể lý giải.. Một thanh niên bật dậy nhảy vòng quanh đống lửa, rồi trong cơn mê, người này nhảy vào giữa đống lửa đang cháy rừng rực bằng đôi chân trần.
Bắt đầu nhảy lửa
Càng về sau, bước chân càng trở nên gấp gáp hơn, họ lăn lộn bằng đôi tay và đôi chân trần khiến than đỏ văng tứ tung. Họ khẳng định, chính những thế lực siêu nhiên đã ban tặng cho họ lòng dũng cảm vô biên, sự tự tin và được che chở, bảo vệ… Họ thay phiên nhảy múa, vấp ngã, đứng lên rồi lại lao vào lửa mà không hề có cảm giác bỏng rát hay sợ hãi.
Thanh niên nhảy múa trên đống than hồng bằng đôi chân trần
Tiếng trống, chiêng liên hồi thúc giục, cộng tiếng hò gieo, cổ vũ của các cô gái người Dao và du khách đã như tiếp thêm sức mạnh để những chàng trai người Dao đỏ ở Bản Lục liên tục nhảy múa trên đống lửa, khiến than hồng bay tứ tung như một màn pháo hoa nhìn vô cùng đẹp mắt.
Nhiều thanh niên khác cũng đã được thần linh phù hộ tiếp thêm sức mạnh
Người Dao đỏ huyện Na Hang có quan niệm, thời gian nhảy trên lửa ngắn hay dài phụ thuộc vào sức mạnh của thần linh ban cho họ. Đây cũng chính là một thử thách lòng dũng cảm của một thanh niên người Dao trước khi trưởng thành. Đối với các thiếu nữ người Dao thì đây là dịp để họ lựa chọn cho mình người bạn đời có sức mạnh và lòng trung thành tuyệt đối. Chính từ quan niệm đó nên các thanh niêm người Dao ai cũng muốn thể hiện mình trong khi thực hiện nhảy lửa để lọt vào mắt xanh của những cô gái. Chính vì vậy, hết người này đến người khác, càng về khuyê số người được thần linh tiếp thêm sức mạnh càng đông, dưới tiếng trốn, tiếng chiêng, tiếng gieo hò cổ vũng của khấn giả, họ nhảy múa cho đến khi đống than hồng tắt lịm dưới những đôi chân trần đen nhẻm do than để lại.
Khán giả nhiệt tình cổ vũ Hội nhảy lửa
Có thể nói Lễ hội nhảy lửa của người Dao ađỏ được phục dựng tại thôn Bản Lục xã Đà Vị là một bữa tiệc sinh hoạt văn hóa tinh thần hết sức phong phú và độc đáo đối với du khách gần xa trong những ngày đầu xuân năm mới. Tiếp thêm động lực để nhân dân các dân tộc xã Đà Vị thi đua lao động sản xuất phát triển kinh tế gia đình, phấn đấu thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế xã hội năm 2018 mà đảng bộ xã đã đề ra./.
Thực hiện: Đức Toàn – Minh Trí
